Κλινική Δερματολογία - Αφροδισιολογία
Αλωπεκία - Τριχόπτωση
Τριχόπτωση
Η τριχόπτωση είναι μια συνηθισμένη κατάσταση που προβληματίζει αρκετούς ασθενείς και αποτελεί ένα συνηθισμένο λόγο επίσκεψης στο δερματολόγο. Τα μαλλιά (τρίχες του τριχωτού) διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αισθητική εμφάνιση του ατόμου, με αποτέλεσμα η αραίωση ή η απώλειά τους να δημιουργεί αισθήματα ανασφάλειας ή χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Κατά μέσο όρο το κεφάλι ενός ενήλικα έχει περίπου 100.000 με 150.000 τρίχες των οποίων ο μέσος όρος ζωής είναι περίπου 1000 μέρες. Φυσιολογικά, σε καθημερινή βάση, αποπίπτουν περίπου 100 τρίχες στα πλαίσια ανανέωσης του τριχωτού, ενώ στις αλλαγές των εποχών αυτό το φαινόμενο μπορεί να γίνει ακόμα πιο έντονο.
Ο κύκλος ζωής της τρίχας περιλαμβάνει 3 φάσεις:
1) Αναγενής φάση: διαρκεί κατά μέσο όρο 3 έτη και αποτελεί το στάδιο ανάπτυξης της τρίχας (το 80-85% των τριχών του τριχωτού κεφαλής φυσιολογικά βρίσκεται σε αυτό το στάδιο).
2) Καταγενής φάση: Πρόκειται για ένα μεταβατικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται το 1-2% των τριχών.
3) Τελογενής φάση: στην οποία ο θύλακας αδρανεί και η τρίχα αποπίπτει. Διαρκεί 3-4 μήνες και σ΄αυτό το στάδιο βρίσκεται το 13-15% των θυλάκων.
Τριχοπτωση
- Γονιδιακοί παράγοντες. Γονίδια, δηλαδή, που κληρονομούνται και μπορεί να δημιουργήσουν προδιάθεση για ανδρογενετικού ή γυναικείου τύπου αλωπεκία.
- Ορμονικές διαταραχές πχ αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων(ορμόνες που παράγονται από άνδρες και γυναίκες), αλλά και διαταραχές στα επίπεδα των γυναικείων ορμονών την περίοδο της εγκυμοσύνης ή της εμμηνόπαυσης.
- Διάφορες παθήσεις πχ θυρεοειδοπάθειες, σακχαρώδης διαβήτης, αναιμία κτλ.
- Λήψη φαρμάκων πχ αντισυλληπτικά χάπια, αναβολικά στεροειδή, βιταμίνη Α.
- Τραυματισμοί στην περιοχή του τριχωτού
- Αυτοάνοσα νοσήματα πχ. δερματικός λύκος, θυλακικός λειχήνας που οδηγούν σε ουλωτική αλωπεκία
- Φλεγμονώδεις παθήσεις όπως ακμή
- Διατροφικοί παράγοντες: αυστηρή δίαιτα, έλλειψη βιταμινών ή πρωτεϊνών
- Στρες
- Λανθασμένοι τρόποι περιποίησης των μαλλιών π.χ. συχνή χρήση ισιωτικής, περμανάντ, τακτική εφαρμογή οξυζενέ, αλλά και συγκεκριμένα χτενίσματα π.χ. ο σφιχτός κότσος μπορεί να οδηγήσουν σε απώλεια τριχών.
- Η φυσιολογική γήρανση του οργανισμού που έχει ως αποτέλεσμα μείωση του ρυθμού ανάπτυξης των τριχών και αραίωση των μαλλιών.
Οι λόγοι που οδηγούν σε τριχόπτωση σε άντρες και γυναίκες είναι συνήθως διαφορετικοί. Στους άντρες συνήθως ευθύνονται κληρονομικοί-γενετικοί παράγοντες, ενώ στις γυναίκες παράγοντες που σχετίζονται με καταστάσεις όπως θυρεοειδοπάθειες, έλλειψη σιδήρου, φερριτίνης ή φυλλικού οξέως, ορμονικές διαταραχές αλλά και παράγοντες που σχετίζονται με τη διατροφή. Επίσης και τα συμπτώματα της τριχόπτωσης συνήθως διαφέρουν ανάμεσα στους άντρες και τις γυναίκες. Οι άντρες συνήθως παρατηρούν λέπτυνση των μαλλιών, απώλεια τριχών στην κορυφή του κεφαλιού(φαλάκρα) και υποχώρηση της πρόσθιας μετωπιαίας γραμμής. Οι γυναίκες παρατηρούν γενική αραίωση, αποδυνάμωση και λέπτυνση των τριχών.
Στο ιατρείο μας βασιζόμενοι στο ατομικό ιστορικό του ασθενή, την κλινική εξέταση, την τριχοσκόπηση και αφού γίνει πλήρης εργαστηριακός έλεγχος ή ακόμα και λήψη βιοψίας διαμορφώνεται εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας με συνδυασμό διαφόρων θεραπειών. Απαραίτητο είναι επίσης να γίνεται αντιμετώπιση των υποκείμενων παθήσεων που συμβάλλουν στην απώλεια των τριχών.
Ανδρογενετική αλωπεκία
Αποτελεί τη συχνότερη αιτία απώλειας και χαρακτηριστικής κατανομής αραίωση μαλλιών σε άνδρες και γυναίκες. Η αιτιολογία είναι πολυγονιδιακή και πολυπαραγοντική. Ο μεταβολισμός και οι υποδοχείς των ανδρογόνων διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Υπάρχουν διαφορές στην κλινική εικόνα μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Στους άντρες παρατηρείται αρχικά αμφικροταφική υποχώρηση της πρόσθιας γραμμής του τριχωτού της κεφαλής, η οποία στη συνέχεια λαμβάνει το σχήμα του γράμματος Μ. Στο επόμενο στάδιο παρατηρείται αραίωση στην κορυφή του κεφαλιού η οποία τελικά καταλήγει σε απώλεια τριχών σε όλη την κεντρική περιοχή του τριχωτού της κεφαλής. Η αλωπεκία μπορεί να πρωτοεκδηλωθεί οποιαδήποτε στιγμή μετά την εφηβεία και το φαινόμενο συνήθως ολοκληρώνεται όταν ο ασθενής είναι περίπου 40 ετών.
Στις γυναίκες η ανδρογεννητική αλωπεκία είναι κληρονομική πάθηση στην οποία παρατηρείται διάχυτη λέπτυνση των τριχών στην κεντρική περιοχη της κεφαλής η οποία αρχίζει σε σχετικά μικρή ηλικία. Δεν έχει σχεση με την τριχόπτωση λόγω γήρατος που εμφανίζεται κατά την 6η με 8η δεκαετία της ζωής. Γενικά πρωτοεκδηλώνεται κατά την εφηβεία ή την 3η δεκαετία της ζωής και κορυφώνεται στην τέταρτη δεκαετία. Οι περισσότερες γυναίκες εμφανίζουν βαθμιαία αραίωση στην κεντρική περιοχή του τριχωτού χωρίς να παρατηρείται μετωποκροταφική υποχώρηση της πρόσθιας γραμμής. Λόγω της αραίωσης κάποιες φορές διακρίνεται το κρανίο.
Γυροειδής αλωπεκία
Συνιστάται στην αιφνίδια πλήρη απώλεια των τριχών σε μία ή περισσότερες στρογγυλές ή ωοειδείς πλάκες συνήθως στο τριχωτό της κεφαλής, στην περιοχή του γενείου, στα φρύδια, στις βλεφαρίδες και λιγότερα συχνά σε άλλες έντριχες περιοχές του σώματος. Οι πλάκες της γυροειδούς αλωπεκίας είναι συνήθως ασυμπτωματικές, ενώ το δέρμα στο σημείο αυτό είναι φυσιολογικό. Σε ποσοστό 5-20% των ασθενών με γυροειδή αλωπεκία παρατηρούνται στους όνυχες μικρά διάχυτα βοθρία (εμβυθύνσεις) τα οποία μπορεί να σχηματίσουν εγκάρσιες ή επιμήκεις γραμμές.
Η πλήρης απώλεια των τριχών του τριχωτού της κεφαλής ονομάζεται καθολική αλωπεκία.
Είναι συχνότερη στα παιδιά και σε νεαρούς ενήλικες.
Συχνά συσχετίζεται με την ατοπική δερματίτιδα, το σύνδρομο Down, τον ομαλό λειχήνα και αυτοάνοσες παθήσεις, όπως ο ερυθηματώδης λύκος, η θυρεοειδίτις, ο σακχαρώδης διαβήτης, η λεύκη, η ελκώδης κολίτιδα. Στις περισσότερες περιπτώσεις παρ΄όλα αυτά δεν ανευρίσκεται κάποια συσχετιζόμενη πάθηση. Τα περισσότερα στοιχεία συνηγορούν υπέρ μιας αυτοάνοσης αιτιολογίας, ενώ και η κληρονομικότητα παίζει κάποιο ρόλο.
Διάχυτη αλωπεκία
Αυτός ο τύπος προκαλείται από την επίδραση ενός πολύ έντονα στρεσογόνου παράγοντα στον οργανισμό όπως:
- Υψηλός πυρετός
- Σοβαρός τραυματισμός
- Νοσηλεία σε νοσοκομείο
- Χειρουργική επέμβαση
- Θάνατος κοντινού προσώπου
Το αποτέλεσμα είναι να διαταράσσεται ο φυσιολογικός κύκλος ζωής της τρίχας με αποτέλεσμα να σταματάει η ανάπτυξη των τριχοθυλακίων και μερικές εβδομάδες αργότερα (6-16) να παρατηρείται έντονη τριχόπτωση. Εφόσον το στρεσογόνο περιστατικό δεν υπάρχει πια τα μαλλιά αναπτύσσονται και πάλι.
Λιγότερο συχνά για τη διάχυτη τριχόπτωση μπορεί να ευθύνεται:
- μια κακή και φτωχή σε θερμίδες διατροφή
- αντίδραση σε κάποια φαρμακευτική αγωγή
- ενδοκρινικές διαταραχές μπορεί να επηρεάσουν τον κύκλο ζωής της τρίχας.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η έγκυρη διάγνωση με βάση την κλινική εξέταση, τον πιθανό εργαστηριακό έλεγχο και την τριχοσκόπηση είναι καθοριστική για τη δημιουργία ενός εξατομικευμένου πλάνου θεραπείας.
Ουλωτική αλωπεκία
Πρόκειται για την αλωπεκία που προκύπτει από την καταστροφή των τριχικών θυλάκων και μπορεί να οφείλεται σε:
- Κληρονομικά νοσήματα
- Εξωγενείς παράγοντες (μηχανικά τραύματα, εγκαύματα)
- Λοιμώξεις (βακτηριακές, λοιμώξεις από πρωτόζωα ή από κόκκους)
- Δερματοπάθειες αυτοάνοσης αιτιολογίας (θυλακικός λειχήνας, δερματομυοσίτιδα, ερυθηματώδης λύκος, σκληροδερμία κ.ά.).
Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από την πρωταρχική νόσο. Σε περίπτωση λοιμώδους αιτιολογίας αντιμετωπίζεται ανάλογα, ενώ σε περίπτωση αυτοάνοσης αιτιολογίας χορηγούνται ανοσορρυθμιστικά φάρμακα.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Η διάγνωση βασίζεται κυρίως:
- στην κλινική εξέταση,
- στο ατομικό ιστορικό του ασθενή,
- στην τριχοσκόπηση
- στον πλήρη εργαστηριακό έλεγχο
- ή ακόμα και στη λήψη βιοψίας.
Βασιζόμενοι σε όλα τα παραπάνω διαμορφώνεται εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας με συνδυασμό διαφόρων θεραπειών.
Τελευταία για τη διάγνωση και καλύτερη αντιμετώπιση της αλωπεκίας γίνεται χρήση του TrichoTest της εταιρείας Fagron Genomics που είναι ένα γενετικό τεστ τελευταίας τεχνολογίας μικροσυστοιχιών DNA με αποτελεσματικότητα 99, 9% κατά τον γενετικό προσδιορισμό. Αναλύονται 48 γενετικές παραλλαγές σε 13 γονίδια που έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι σχετίζονται με την τριχόπτωση. Η εξέταση είναι εντελώς ανώδυνη, μη επεμβατική, αξιόπιστη και γίνεται εφάπαξ. Έτσι με βάση τα αποτελέσματα του τεστ, της κλινικής εξέτασης και του ιατρικού ιστορικού επιτυγχάνεται πλήρης κατανόηση των παραγόντων που οδηγούν στην ανάπτυξη της αλωπεκίας και είμαστε σε θέση να προτείνουμε μια ολοκληρωμένη εξατομικευμένη θεραπεία με συγκεκριμένες θεραπευτικές ουσίες που θα είναι πιο αποτελεσματικές για κάθε ασθενή.
Το συγκεκριμένο τεστ απευθύνεται σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό εμφάνισης αλωπεκίας, σε ασθενείς που έχουν δοκιμάσει θεραπείες αντιμετώπισης της αλωπεκίας και τριχόπτωσης με μικρή ή καμία επιτυχία, καθώς και σε όσους θέλουν έγκαιρα να εντοπίσουν τους γενετικούς παράγοντες αλλά και τους παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής τους και οδηγούν σε τριχόπτωση. Ο έγκαιρος εντοπισμός όλων αυτών των παραγόντων έχει ιδιαίτερη σημασία προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία που θα αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρόβλημα και θα προστατέψει τα υπάρχοντα τριχοθυλακία από μια πιθανή μη αναστρέψιμη βλάβη.
Αντιμετώπιση
Οι συνηθέστεροι τρόποι αντιμετώπισης περιλαμβάνουν:
- Τοπικά εφαρμοζόμενα σκευάσματα, όπως η μινοξιδίλη ή μίγματα θεραπευτικών ουσιών τα οποία αναστέλλουν αποτελεσματικά την πρόοδο της τριχόπτωσης
- Συστηματικά χορηγούμενη θεραπεία πχ λήψη φιναστερίδης, δουταστερίδης ή βιταμινών.
-Θεραπεία με αυτόλογους αυξητικούς παράγοντες οι οποίοι χαρακτηρίζονται από αναζωογονητικές και τριχογενετικές ιδιότητες(PRP). Πρόκειται για μια απολύτως φυσική και ασφαλή διαδικασία. Η θεραπεία πραγματοποιείται σε 3 στάδια: αιμοληψία από τον ίδιο τον ασθενή, φυγοκέντρηση του αίματος και χρήση του διαχωρισμένου πλάσματος, το οποίο είναι πλούσιο σε αυξητικούς παράγοντες, για έγχυση στην περιοχή του τριχωτού. Η μέθοδος επαναλαμβάνεται 1 φορά τον μήνα για 4-6 συνεδρίες (ανάλογα με την έκταση του προβλήματος).
-Μεσοθεραπεία με βιομιμητικά πεπτίδια και ουσίες που αυξάνουν τον πολλαπλασιασμό των βλαστικών κυττάρων στο θύλακα της τρίχας, αναστέλλουν την τριχόπτωση, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην αύξηση της διαμέτρου (πάχους) των τριχών και στην ενδυνάμωσή τους.
Συνήθως ο συνδυασμός θεραπειών δίνει και τα καλύτερα αποτελέσματα
Total Derma Δρ. Τασιούλα Δήμητρα
