Ακμή βρεφική-παιδική-εφηβική

ΒΡΕΦΙΚΗ

Ορίζεται η ακμή που εμφανίζεται συνήθως μεταξύ 3-16 μηνών. Γενικά εμφανίζεται σε σπάνιες περιπτώσεις και διαρκεί μεγάλο χρονικό διάστημα, συνήθως μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία της δεν είναι ξεκάθαρη. Σχετίζεται η αυξημένη παραγωγή σμήγματος, η αυξημένη φλεγμονώδης απάντηση, τα ανδρογόνα του βρέφους και γενετικοί παράγοντες όπως το μέγεθος των σμηγματογόνων αδένων.

Κλινική εικόνα

Χαρακτηρίζεται από πιο έντονες, εκτεταμένες και φλεγμονώδεις βλάβες από τη νεογνική ακμή. Οι βλάβες διακρίνονται σε φαγέσωρες ανοικτούς ( μαύρα στίγματα που αποτελούνται από σμήγμα, κερατίνη, τμήμα τριχών και υπολείμματα σμηγματογόνων αδένων) είτε κλειστούς (μικρά λευκά κεράτινα στίγματα), βλατίδες και φλύκταινες(κόκκινα σπυράκια που συνήθως συνοδεύονται με πύον) που εντοπίζονται στο μέτωπο και στα μάγουλα του βρέφους.
Η παρουσία ακμής κατά τη βρεφική ηλικία έχει συσχετιστεί με υψηλότερη σοβαρότητα ακμής κατά την εφηβεία.

Θεραπεία

καθαρισμός με ήπια μέσα
τοπική αγωγή με κρέμες
αγωγή από το στόμα εφόσον κριθεί απαραίτητο

ΠΑΙΔΙΚΗ

Είναι η ακμή που εμφανίζεται στις ηλικίες μεταξύ 1 και 10 ετών. Είναι σπάνια μορφή ακμής και η εμφάνισή της σχετίζεται με πιο έντονη εφηβική ακμή.
Διακρίνουμε την ακμή της μέσης παιδικής ηλικίας (1-6 ετών ) και την προεφηβική ακμή (6-10 ετών).
Κατά τη μέση παιδική ηλικία δεν αναμένεται εμφάνιση ακμής κι αυτό γιατί δεν υπάρχει έκκριση ανδρογόνων από τα επινεφρίδια του παιδιού, ενώ δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου παραγωγή ανδρογόνων και από τις γονάδες. Αυτό σημαίνει ότι εμφάνιση της ακμής σε αυτή την ηλικία πρέπει πάντα να οδηγεί σε έλεγχο για αποκλεισμό υπερανδρογονισμού. Γενικά ένα παιδί που πάσχει από ακμή σημαίνει ότι έχει την κληρονομική προδιάθεση να εμφανίσει μέτριας ή σοβαρής μορφής ακμή στη μετέπειτα εφηβική ή και την ενήλικη ζωή του.

Η προεφηβική ακμή εμφανίζεται πριν την έναρξη της εφηβείας και συμπίπτει με την αδρεναρχή δηλαδή την επανέναρξη έκκρισης ανδρογόνων από τα επινεφρίδια που οδηγεί στην επανενεργοποίηση των σμηγματογόνων αδένων, την εμφάνιση σμηγματόρροιας , λιπαρότητας και τελικά βλαβών ακμής. Ένα μεγάλο ποσοστό κοριτσιών (60-70%) ηλικίας από 7 εώς 12 ετών εμφανίζουν προεφηβική ακμή.

Κλινική εικόνα

Εντοπίζεται κυρίως στην κεντρική περιοχή του προσώπου (μέτωπο, μύτη και πηγούνι) και χαρακτηρίζεται από φαγέσωρες που μπορεί να συνοδεύονται και από φλεγμονώδεις βλάβες. Οι φαγέσωρες είναι είτε ανοικτοί ( μαύρα στίγματα που αποτελούνται από σμήγμα, κερατίνη, τμήμα τριχών και υπολείμματα σμηγματογόνων αδένων) είτε κλειστοί (μικρά λευκά κεράτινα στίγματα). Αποτελούν την πιο ήπια μορφή ακμής χωρίς να προκαλεί εκτεταμένη φλεγμονή στο δέρμα.

Θεραπεία

Η θεραπευτική προσέγγιση θα εξαρτηθεί από τη σοβαρότητα και τη μορφή της ακμής, την εποχή και το βαθμό ανταπόκρισης του ασθενούς.

• Σ’αυτές τις ηλικίες συνήθως η ακμή είναι ήπια οπότε προτιμάται η τοπική αγωγή και φροντίδα του δέρματος με καθαριστικά σαπούνια και κρέμες που ελέγχουν τη λιπαρότητα.
• Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να δοθεί συστηματική θεραπεία.

ΕΦΗΒΙΚΗ

Η εφηβική ακμή είναι η συχνότερη δερματοπάθεια των εφήβων αφού το ποσοστό των παιδιών μεταξύ 14-18 ετών που θα νοσήσει είναι 85%. Στα αγόρια συνήθως η ακμή εκδηλώνεται με βαρύτερη μορφή , ενώ στα κορίτσια διαρκεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Γενικά η εμφάνιση των πρώτων στοιχείων ακμής σηματοδοτεί και την έναρξη της εφηβείας.

Αιτιολογία

Η αιτιολογία της ακμής είναι πολυσύνθετη. Συμμετέχουν παθοφυσιολογικοί παράγοντες οι οποίοι σε συνδυασμό με τη γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση ακμής επιδρούν στην εμφάνιση της νόσου.
Οι κυριότεροι παράγοντες είναι

• Διαταραχή της κερατινοποίησης η οποία οδηγεί σε απόφραξη του πόρου του σμηγματογόνου αδένα και δημιουργία φαγεσώρων
• Αυξημένη παραγωγή σμήγματος από τους σμηγματογόνους αδένες , υπό την επίδραση ορμονών (ανδρογόνων) και συσσώρευση του σμήγματος μέσα στον τριχικό θύλακα
• Αύξηση του βακτηριδίου Propionibacterium acnes στην τριχοσμηγματογόνο μονάδα.
• Αύξηση τοπικής φλεγμονής λόγω απελευθέρωσης υδρολυτικών ενζύμων και στρατολόγησης φλεγμονωδών κυττάρων.
• Γενετική προδιάθεση: Αρκετές έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η βαρύτητα της ακμής σχετίζεται με κληρονομικά γονίδια. Σε ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών με ακμή και κυρίως ασθενείς με βαριά κυστική ακμή έχει διαπιστωθεί ότι ένας τουλάχιστον από τους γονείς του είχε αντίστοιχης βαρύτητας ακμή.

Κλινική εικόνα

Η εφηβική ακμή αποτελεί χρόνιο εξάνθημα το οποίο εμφανίζεται σε περιοχές όπου οι σμηγματογόνοι αδένες παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη δραστηριότητα δηλ.στο πρόσωπο, στην πλάτη, στο στήθος και στους ώμους.
Οι βλάβες που εμφανίζονται διακρίνονται σε

• μη φλεγμονώδεις βλάβες:
  -ανοικτοί φαγέσωρες δηλαδή μαύρα στίγματα μεγέθους κεφαλής καρφίτσας που περιέχουν σμήγμα. Το χρώμα τους αφείλεται στην οξείδωση του σμήγματος.Αποτελούν τις πρώτες βλάβες της ακμής.
  -κλειστοί φαγέσωρες δηλαδή λευκά στίγματα. Προκαλούνται από τη συσσώρευση σμήγματος, βακτηρίων, P.acnes,κερατίνης.Αυτές οι μικροκύστες μπορεί να ανοίξουν και να γίνουν ανοικτοί φαγέσωρες ή να καταστούν φλεγμονώδεις και να πάρουν τη μορφή βλατίδων και φλυκταινών.
• Φλεγμονώδεις βλάβες:
  -βλατίδες (φλεγμονώδη κόκκινα σπυράκια<5 mm) σπυράκια που χαρακτηρίζονται από το μέγεθος και την ερυθρότητά τους. Είναι επώδυνα και θερμά στο άγγιγμα. Μπορεί να απορροφηθούν ή να εξελιχθούν σε φλύκταινες. -φλύκταινες (φλεγμονώδη κίτρινα σπυράκια>5 mm). Σπυράκια με πυώδες περιεχόμενο. Μπορεί να αδειάζουν και να απορροφούνται αλλά έχουν την τάση να επανεμφανίζονται.
  -Οζίδια και κύστεις: Μεγάλα στρογγυλά σπυράκια με φλεγμονή, εμφανή ή κάτω από το δέρμα. Μπορεί να εξελιχθούν σε απόστημα, να σπάσουν και να αφήσουν υπολειμματικά σημάδια και ουλές.
• Ουλές: ατροφικές – υπερτροφικές
• Μεταφλεγμονώδης υπερμελάγχρωση

Επιβαρυντικοί παράγοντες

• Ορμονικές διαταραχές
• Στρες
• Ορισμένα φάρμακα πχ τοπικά και συστηματικά κορτικοστεροειδή, ορισμένα αντισυλληπτικά, λίθιο κά.
• Φαγεσωρογόνα καλλυντικά(κρέμες, make up ,αντιηλιακά)
• Όταν πειράζουν τις βλάβες της ακμής

Θεραπεία

Η θεραπευτική αγωγή είναι μακροχρόνια και εξατομικεύεται ανάλογα με τη βαρύτητα και τον τύπο της ακμής αλλά και το ατομικό ιστορικό του κάθε ασθενή. Απαιτούνται υπομονή και επιμονή από τον ασθενή και αποφυγή των επιβαρυντικών παραγόντων.

• τοπική αγωγή με κρέμες, τζελ ή λοσιόν
• αγωγή από το στόμα(αντιβιοτικά, ισοτρετινοΐνη, αντισυλληπτικά)
• βαθύς ιατρικός καθαρισμός
• χημικά peeling με αντιβακτηριδιακή και αντιφλεγμονώδη δράση. Συνήθως χρησιμοποιούνται το αζελαϊκό , το σαλικυλικό και το μανδελικό οξύ. Οι ουσίες αυτές βοηθούν στην ρύθμιση της λιπαρότητας, στην απομάκρυνση των νεκρών κυττάρων του δέρματος και στην ανανέωση της επιδερμίδας. Για την επίτευξη βέλτιστου αποτελέσματος απαιτούνται περισσότερες από μία συνεδρίες.
• Ndyag laser χρησιμοποιεί εξειδικευμένο ιατρικό πρωτόκολλο και διεισδύει στο βάθος του δέρματος στο σημείο που εντοπίζονται οι σμηγματογόνοι αδένες. Με τη θερμότητα που εκλύει επιβραδύνει τη δραστηριότητα των αδένων, μειώνοντας στο ελάχιστο τη λιπαρότητα αλλά και την παραγωγή βακτηρίων. Το μέγεθος των αδένων μειώνεται και αυτό οδηγεί σε μείωση της έκκρισης σμήγματος και εξουδετέρωση των βακτηρίων με τελικό αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση και την υποχώρηση των βλαβών της ακμής.